Τα ξημερώματα της 21ης Φεβρουαρίου του 1913 τα Ιωάννινα, ύστερα από αναμονή 483 ετών, απελευθερώθηκαν από τον Τουρκικό ζυγό.. Την προηγούμενη ημέρα έλαμψε το άστρο των Ταγματαρχών Βελισαρρίου και Ιατρίδη, που με τα 2 τάγματα Ευζώνων που διοικούσαν υπερκέρασαν τα άπαρτα οχυρά του Μπιζανίου, διέκοψαν τις επικοινωνίες μεταξύ οχυρών και Ιωαννίνων και παρατάχθηκαν έξω από την πόλη κάνοντας τον Εσσάτ Πασά να πιστέψει ότι τα οχυρά είχαν πέσει και ότι ολόκληρος ο Ελληνικός στρατός βρισκόταν προ των πυλών..
Ο Πασάς δέχτηκε κατευθείαν τους όρους της Ελληνικής πλευράς και παρέδωσε την πόλη των Ιωαννίνων.. Την επόμενη ημέρα δε, όταν ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος έφτασε στα Ιωάννινα είπε στον ταγματάρχη Βελισσαρίου: «Βελισσαρίου, είσαι άξιος ραπίσματος, αλλά και φιλήματος. Εγώ αρκούμαι εις το φίλημα»..
Για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων έδωσαν τον αγώνα και το αίμα τους, όχι μόνο ο τακτικός στρατός αλλά και οι εθελοντές που έτρεξαν να καταταγούν και να βοηθήσουν με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο.. Υπήρχε τόσος ενθουσιασμός καθώς άνδρες κάθε ηλικίας πήγαιναν στα στρατόπεδα και δήλωναν εθελοντές.. Από την σκλαβωμένη Κρήτη, από την άπαρτη Μάνη, από την Κύπρο, ακόμα και από την μακρινή Αμερική όπου οι ομογενείς άφηναν την ασφάλεια της ξενιτιάς για να έρθουν να πολεμήσουν για την απελευθέρωση της Μητέρας Πατρίδας.. Ακόμα και η φάλαγγα των Ιταλών Γαριβαλδινών που πολεμούσε εθελοντικά στο πλευρό κάθε σκλαβωμένου λαού ήρθε και πολέμησε γενναία στο πλευρό των Ελλήνων..
Στο μέτωπο έσπευσαν δε και επώνυμοι Έλληνες, όπως ο βουλευτής κόντε Αλέξανδρος Ρώμας, ο βουλευτής και ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, η Ασπασία Μαυρομίχάλη-Ράλλη που ήταν κόρη του πρωθυπουργού Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ο Κύπριος Δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος..
Κάθε σπιθαμή εδάφους που καταλαμβάνει η ύπαρξή μας είναι ποτισμένη με το αίμα χιλιάδων Ελλήνων που έπεσαν για την ελευθερία της πατρίδας μας.. Αλίμονο μας αν ξεχάσουμε τους αγώνες που εκείνοι έδωσαν για να αναπνέουμε εμείς ελεύθερο αέρα.. Και αλίμονο μας αν ξεχάσουμε πως ακόμα υπάρχουν σκλαβωμένα εδάφη και αδέρφια που περιμένουν καρτερικά την μητέρα Ελλάδα να τα απελευθερώσει..
Τα πήραμε τα Γιάννινα, μάτια πολλά το λένε, μάτια πολλά το λένε, όπου γελούν και κλαίνε. Το λεν πουλιά των Γρεβενών κι αηδόνια του Μετσόβου, που τα έκαψεν η παγωνιά κι ανατριχίλα φόβου. Το λένε χτύποι και βροντές, το λένε κι οι καμπάνες, το λένε και χαρούμενες οι μαυροφόρες μάνες. Το λένε και Γιαννιώτισσες που ζούσαν χρόνια βόγγου, το λένε κι Σουλιώτισσες στις ράχες του Ζαλόγγου..
Πηγή : Κωνσταντίνος Βαΐτσης
