Πολλές φορές στην πλούσια Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, πολλά ιστορικά γεγονότα διανθίζονται από αριθμούς που ουσιαστικά δεν παίζουν κανένα ρόλο στην εξέλιξή τους.
Αυτό αν το παρατηρήσει κανείς, δεν συμβαίνει πάντα. Υπάρχει ένας αριθμός που αποτελεί τον σημείο κατατεθέν, σε ότι φανερώνει αυταπάρνηση, φιλοπατρία, γενναιότητα και θυσία.
Είναι ο αριθμός 300…
Και ερχόμαστε 33 χρόνια μετά την Μάχη του Οχυρού Ιστίμπεϊ, στην πολύπαθη Κύπρο μας.
Κάπου εκεί στον χώρο μεταξύ Γερόλακκου και Αγίου Δομετίου, που βρισκόταν το μεγάλο Στρατόπεδο «Ταγματάρχη Δ.Πούλιου», το Στρατόπεδο της ΕΛ.ΔΥ.Κ., που εγκαταστάθηκε στο κυπριακό έδαφος, με βάση τις προβλέψεις των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου και μετά την ανακήρυξη του ανεξάρτητου Κυπριακού Κράτους το 1960.
Είναι ξημέρωμα της 16ης Αυγούστου 1974.
Έχει προηγηθεί η πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής και πλέον βρισκόμαστε στην 3η ημέρα της δεύτερης φάσης, γνωστή ως «Αττίλας ΙΙ».
Ήδη οι τούρκοι προσπαθούν να καταλάβουν το Ελληνικό Στρατόπεδο από το πρωΐ της 14ης Αυγούστου, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Η ενισχυμένη διλοχία των Ελδυκάριων, που αφέθηκε με διαταγή του Διοικητή Συνταγματάρχη ΠΖ Νικόλαου Νικολαΐδη να υπερασπισθεί «μέχρις εσχάτων» το Στρατόπεδο, με επικεφαλής τον «φρέσκο» Υποδιοικητή της (ανέλαβε 10/8/74) Αντισυνταγματάρχη ΠΖ Παναγιώτη Σταυρουλόπουλο, τους έχει συγκρατήσει επί 50 περίπου ώρες.
Την 16η λοιπόν, αρχίζει η σφοδρότερη μέρα των μαχών αυτού του 3ημερου αγώνα, που έμελλε να είναι και η τελευταία. Από το χάραμα έκανε την εμφάνισή της η Τουρκική αεροπορία, σφυροκοπώντας τις θέσεις των αμυνομένων μαζί με το Πυροβολικό, τους όλμους και τα όπλα ευθυτενούς τροχιάς. Τα πυρά έσκαβαν όλο τον χώρο στην γραμμή της ελληνικής αμύνης. Οι απαγορευμένες από τον ΟΗΕ βόμβες Ναπάλμ που έριχναν τα τουρκικά F-100D έκαιγαν τα πάντα και σε μεγάλη ακτίν γύρω από το σημείο που έπεφταν.
Μετά το σφυροκόπημα, ξεκίνησε η πρωινή πρώτη επίθεση των Τούρκων σε όλο το μέτωπο της γραμμής αμύνης μας. Αυτή η επίθεση του πεζικού αποκρούστηκε, όπως και τις προηγούμενες μέρες. Όμως οι επιθέσεις των τούρκων άρχισαν να γίνονταν ανά κύματα και επέμεναν παρά τις μεγάλες τους απώλειες. Η πίεση μεγάλωνε. Προφανώς γνώριζαν ότι επρόκειτο να γίνει «κατάπαυση του πυρός» μέχρι το απόγευμα και προσπαθούσαν η έναρξή της να τους βρει κυρίαρχους του στρατοπέδου.
Γύρω στις 10:00 ξεκίνησε η δεύτερη επίθεσή τους κατά του 4ου Λόχου και του πετσοκομμένου Λόχου Διοικήσεως ενώ ταυτόχρονα καθήλωναν τον 2ο Λόχο ταυτόχρονη με προσβολή από την μεριά της ΤΟΥΡΔΥΚ και από την αεροπορία τους.
Οι Ελδυκάριοι χτυπούσαν τους επιτιθέμενους Τούρκους αλύπητα, παρόλο που όλμοι και πυρά πυροβολικού έσκαγαν με μια ταχύτατη συχνότητα ανάμεσα στα ορύγματά τους.
Κανείς δεν δείλιασε. Κανείς δεν έφυγε. Όλοι μάχονταν με πείσμα, αποφασισμένοι να υπερασπισθούν το Στρατόπεδό τους. Γιατί το στρατόπεδό τους ήταν «Ελλάδα»!
Οι Τούρκοι δεν σταματούσαν τις απανωτές επιθέσεις σε κύματα. Διαρκή σφυρίγματα των επικεφαλής των, έδιναν το σύνθημα για νέα επίθεση.
Γύρω στις 11.30 ξεκίνησε η τελευταία και μοιραία επίθεση των Τούρκων.
Τα τούρκικα άρματα προχωρούσαν και προστάτευαν το πεζικό που ακολουθούσε. Οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ τους χτυπούσαν χωρίς σταματημό.
Αλλά μπορείς να σταματήσεις τα άρματα με τυφέκια Μ1;
Το πυροβολικό της 187 ΜΠΠ χτυπούσε ακόμα και επιβράδυνε την πορεία των αρμάτων, αλλά δεν την ανέκοπτε. Τα άρματα που έρχονταν από τον Γερόλακκο έφτασαν κοντά στις θέσεις του Λόχου Διοικήσεως, οι άνδρες του οποίου παρότι δευτερευουσών ειδικοτήτων μάχονταν με απερίγραπτη αυτοθυσία!
Τότε χάθηκε ο ΗΡΩΑΣ επικεφαλής της Διμοιρίας Μηχανικού, ο Λοχαγός από την Μάνη Σωτήρης Σταυριανάκος. Στην προσπάθειά του να ακινητοποιήσει ένα άρμα, πυροβολώντας τον οδηγό του σχεδόν εξ επαφής, όπως το είχε ξανακάνει, εντοπίστηκε από τον πυροβολητή άλλου άρματος που ήταν κοντά και βλήθηκε στο κεφάλι, πεθαίνοντας ακαριαία. Στην προσπάθεια του ο στρατιώτης Μάριος Βολακάκης να τραβήξει προς τις ελληνικές θέσεις το σώμα του άτυχου Λοχαγού, δέχεται βροχή από σφαίρες και πέφτει νεκρός.
Οι Τούρκοι λοιπόν είχαν πλησιάσει τόσο πολύ – ιδιαίτερα στο Ύψωμα Β’ – που σε κάποιες περιπτώσεις είχαν «σπάσει» τις γραμμές μας και τα άρματα περνούσαν πάνω από τα ορύγματα.
Εκεί υπήρξαν μάχες σώμα με σώμα, απερίγραπτου ηρωισμού, όπου γραφιάδες, ταχυδρομικοί, οδηγοί, μάγειροι, νοσοκόμοι, οπλουργοί, καψιμιτζήδες, τεχνίτες, μουσικοί, αποθηκάριοι, έδειξαν ότι ανεξαρτήτως ειδικότητας ο Έλληνας στρατιώτης υπερέχει παρασάγγας σε ηρωισμό από οποιονδήποτε άλλον στρατιώτη!
Όμως, στην πιο κρίσιμη στιγμή, σταμάτησαν οι βολές του πυροβολικού μας, με την ακατανόητη δικαιολογία ότι δεν είχαν άλλα βλήματα! (σ.σ. εκ των υστέρων αποδείχθηκε ότι η 187 ΜΠΠ που υποστήριζε την ΕΛΔΥΚ είχε βλήματα, αλλά κατόπιν διαταγής της ΔΠΒ του ΓΕΕΦ, διετάχθη να αρχίσει βολές δυτικά, στον άξονα Λευκωσίας-Μόρφου). Και παρά ταύτα καμιά άλλη πυροβολαρχία ή μοίρα (πχ η 182 ΜΠΠ που βρισκόταν κοντά) δεν διατάχθηκε να συνεχίσει τα πυρά ανασχέσεως αρμάτων μπροστά από την ΕΛΔΥΚ…
Με την παύση των πυρών τα Τουρκικά άρματα πέρασαν πάνω από την γραμμή του Λόχου Διοικήσεως, καθιστώντας την κατάσταση στο Ύψωμα Β’ απελπιστική!
Εφεδρείες δεν υπήρχαν, αντιαρματικά δεν υπήρχαν, τα πυρομαχικά τελείωναν, οι άνδρες είχαν υπερβεί κατά πολύ τα όρια της αντοχής τους, οι απώλειες ήταν βαριές και αυξάνονταν λεπτό με λεπτό. Σε λίγο τα άρματα των Τούρκων θα έκλειναν σαν λαβίδα την όλη παράταξη αμύνης, εγκλωβίζοντας όλους τους μαχόμενους υπερασπιστές του Στρατοπέδου!
Ο Στρατοπεδάρχης και επικεφαλής των Δυνάμεων Αμύνης του Στρατοπέδου από το εκκλησάκι του Αγ.Γεωργίου που βρισκόταν, διαβλέποντας τον φανερό κίνδυνο αποκοπής των δύο Λόχων Τυφεκιοφόρων που ακόμα κρατούσαν τις γραμμές τους, περί την 13:30 και κατόπιν μεγάλης ψυχολογικής του πίεσης, διέταξε «σύμπτυξιν εν ημέρα και υπό την ισχυράν πίεσιν του εχθρού.
Ήταν ταυτόχρονα η στιγμή που τα Τουρκικά άρματα πέρναγαν τα εξωτερικά συρματοπλέγματα του Στρατοπέδου και έμπαιναν από παντού μέσα σε αυτό. Άρχισε τότε μια μάχη όπου έβλεπες την απόγνωση, τον θυμό και τον ηρωισμό, να αναμιγνύονται με το πανάρχαιο αίσθημα που προσδίδει ο αγώνας επιβίωσης.
Οι Ελδυκάριοι υποχωρούσαν πολεμώντας προς την Σχολή Γρηγορίου κι από εκεί προς τα υψώματα Κολοκασσίδη, αλλά και προς την Μακεδονίτισσα, υπό την μερική κάλυψη του 212 ΤΠ. Τότε ήταν που χάθηκαν και οι περισσότεροι έλληνες στρατιωτικοί αυτής της μάχης.
Μέσα στην αντάρα της μάχης η διαταγή της υποχώρησης δεν πήγε σε όλους τους λόχους. Η σημαία στο Διοικητήριο κυμάτιζε ακόμα, δείγμα ότι ο 2ος λόχος δεν είχε ειδοποιηθεί, προφανώς λόγω απώλειας του αγγελιοφόρου που είχε σταλθεί να τους ειδοποιήσει.
Το καθήκον αυτό κλήθηκε να πράξει τελικά ο ίδιος ο Αντισυνταγματάρχης Σταυρουλόπουλος πηγαίνοντας επιτόπου με το τζιπ του, ειδοποιώντας τους για την διαταγή του και δίνοντας εντολή να διασωθεί η σημαία που βρισκόταν ακόμα επί του ιστού προκειμένου να μην πέσει λάφυρο στα χέρια των τούρκων.
Αμέσως μετά κατευθύνθηκε προς την Πύλη και καθοδηγούσε ο ίδιος τους άνδρες που υποχωρούσαν προς το Αγγλικό Κολλέγιο.
Ο Υπλγός Κόλλιας του 2ου Λόχου, πρέπει να ήταν και ο τελευταίος Ελδυκάριος που εγκατέλειψε το Στρατόπεδο. Πριν από αυτόν, δύο-τρία λεπτά το είχε εγκαταλείψει και ο Στρατοπεδάρχης του. Ήταν περίπου 4 και κάτι το απόγευμα!
Στον χώρο πίσω από την Σχολή Γρηγορίου ήταν δύο άρματα Μ48 των Τούρκων κατεστραμμένα. Τα κατέστρεψε μια ομάδα των αντιαρματιστών Λοκατζήδων «των Νοράτλας» της Α’ ΜΚ/Γ’ ΜΑΚ υπό τον Ανθυπολοχαγό Κοϊμτζόγλου. Έτσι τα άρματα αυτά δεν έκοψαν την δίοδο διαφυγής των Ελδυκάριων.
Οι Τούρκοι μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις μέσα στο Στρατόπεδο, κατά το συνήθειό τους δεν σεβάστηκαν τους ΗΡΩΕΣ νεκρούς μας. Σε κάποιους έκοψαν τα κεφάλια και τα έβαλαν πάνω στο δρόμο του Γερόλακκου και την Πύλη του και τα φωτογράφιζαν.
Η διαχρονικοί βαρβαρότης των απόγονων των Μογγόλων της Ασιατικής Στέππας σε όλο της το μεγαλείο. Ήταν τόσο το μίσος τους για τους άνδρες της ΕΛΔΥΚ.
Δεν μπορούσαν να διανοηθούν ότι ΜΟΝΟ 318 άνδρες εγκαταλελειμμένοι από όλους, χωρίς άρματα, χωρίς αντιαρματικά, χωρίς αεροπορία, αντιμετώπισαν επιτυχώς για 60 ώρες, ένα στράτευμα αποτελούμενο από 6.900 περίπου πάνοπλους Τούρκους στρατιώτες, ενισχυμένους με 4 Ίλες αρμάτων (περίπου 60 άρματα), Πυροβολικό, όλμους και βέβαια την ανενόχλητη και πανταχού παρούσα Τουρκική Αεροπορία!
Μια αναλογία ένας Έλληνας εναντίον είκοσι δύο Τούρκων (1:22)!
Ήταν οι 300 ήρωες της ΕΛΔΥΚ…
*********************
Κλείνοντας αυτό το άρθρο, θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και σε άλλες σημαντικές ιστορικές στιγμές, όπου ο χαρακτηριστικός αριθμός 300 έπαιξε καθοριστικό ρόλο, στην Ελληνική Ιστορία.
Δηλαδή πέρα από τις Θερμοπύλες, την Πύλη του Αγίου Ρωμανού στην Πόλη, το Μανιάκι, το Οχυρό Ιστίμπεϊ και την ΕΛΔΥΚ, περίπου 300 Έλληνες πολέμησαν στο Δραγατσάνι το 1821 με τον Ιερό Λόχο, 300 ήταν στο Ντουά Τεπέ (Δίδυμους Λόφους) στην Μικρά Ασία το 1921 με το 5/42 Σ.Ε., και περίπου 300 στο Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας το 1974 με την Α’ ΜΚ/Γ’ ΜΑΚ…
Παντού περίπου 300!
Ένας αριθμός-σημείο αναφοράς ΑΥΤΟΘΥΣΙΑΣ, ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΗΣ, ΑΙΣΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ ΗΡΩΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ!
Κ.Δ.
Κωνσταντίνος Α. Δημητριάδης
Ιστορικός Μελετητής – Συγγραφέας – Δημοσιογράφος
